Algemene Beschouwingen 2010

 Meneer de Voorzitter,

 Afgelopen maandag heeft u ons in uw installatierede uitgedaagd om te willen dromen, betrekken en inspireren.

 Maart 2010 zijn er de gemeenteraadsverkiezingen. Uw uitdaging om te dromen en vooral deze hardop uit te spreken vind ik in het licht van de huidige financiële en economische situatie geen eenvoudige, maar ik zal zeker een poging wagen.

 Vitaliteit van het samenleven is een van de kernbegrippen in uw installatierede. Als ChristenUnie zien wij die vertaald in het als samenleving gezamenlijk delen van een aantal Bijbelse principes, zoals rentmeesterschap en naastenliefde. Deze Bijbelse principes zijn vitale principes om het samenleven tot zijn doel te laten komen.

 Hoe zo’n vitale samenleving er dan precies uit ziet? Ik heb nu - bijna bewust - geen beeld hoe de toekomst er in Alblasserdam of bijv Europa uit zal zien in 2020 of 2050. Dromen en toekomstbeelden zijn in het taalgebruik vaak synoniem. Niet omdat ik niet zou willen dromen, maar omdat het verleden ons leert hoe het heden is. Dat maakt me voorzichtig. De ideale samenleving heeft niet bestaan en zal ook niet door ons vorm gegeven kúnnen worden. Steeds blijkt dat de mens niet in staat is blijvend hoogstaand te leven. Kijk bijvoorbeeld naar de rol van bonussen in het bankwezen: het moréle kapitaal bleek niet toegenomen.

 Daarnaast is er ook sprake van een andere ontwikkeling, ik noem het maar voor het gemak de technische ontwikkeling van de samenleving, dus tegenover de morele ontwikkeling. Er is een ontwikkeling van het gebied/de regio waarin we leven, het werk dat we verrichten en de vormen van communicatie.

 De uitdaging ligt er wat mij betreft in om de verbinding te maken tussen enerzijds vitale principes en anderzijds technische ontwikkelingen. Om een voorbeeld te geven: ook ik ben een product van deze tijd, die met een Blackberry in mijn jaszak een vertaling (probeer te geven?) geeft van de al eeuwenoude Bijbelse principes. De ene keer meer succesvol dan de andere, dat geef ik grif toe. Nog een voorbeeld: de morele overtuiging dat we als rentmeester met de Schepping om horen te gaan, vraagt ook gebruik te maken van de technische mogelijkheden om duurzamer om te gaan met de inrichting van bijvoorbeeld onze gebouwen.

 Wat wil dit zeggen voor de ChristenUnie op dit moment? Naar ons idee kunnen we vanuit de Bijbelse principes leren hoe we nu en daarmee ook in de toekomst, de voorwaarden creëren om naaste van elkaar te zijn. Want samenleven is wat ons betreft een vertaling van het gebod: heb je naaste lief als jezelf. Juist ook omdat wij alle mensen principieel gelijk achten.

We willen deze opdracht ook doorvertalen in de rol van de overheid. Juist de overheid is er om de gemeenschappen als gezin, kerken en buurten te kunnen laten functioneren, om de burgers een “stil en gerust leven” te laten leiden.

 We willen dit illustreren aan de hand van twee begrippen die in de installatierede ook naar voren kwamen en die wat ons betreft een kapstok is voor de beoordeling van de programmabegroting 2010 en de uitdagingen van de komende jaren. Want daar zijn we uiteindelijk ook voor aanwezig.

 De gemeenschap (1)

Een gemeenschap laat zien dat iedereen waardevol is en dat het in staat is om verschillen te overbruggen. Wij geloven dat de mens pas echt tot zijn recht komt in gemeenschappen. Mensen zijn geen individuen op zich. Geen calculerende Homo Economicus, maar mensen die gewaardeerd en geliefd willen worden om wie zij zijn. Het beleid van de overheid moet er op gericht zijn dat iedereen in staat gesteld wordt om deel te zijn van het geheel. Ieder heeft daarin zijn eigen voorkeuren, maar de (neo)liberale idee dat “het ieder voor zich” en “het hoogste economisch nut” tot de beste samenleving leidt, is ons veel te mager. Daarom betreuren we ook die ontwikkelingen die alles maar willen individualiseren, bijvoorbeeld door schamper te spreken over “aanrechtsubsidies” etc. Het begrip gemeenschap geeft ook aan dat  er grenzen zijn aan gedrag binnen een gemeenschap. Als iemand een ander als minderwaardig behandeld, zal die persoon gecorrigeerd moeten worden. En als laatste dat er ook minimale gemeenschappelijke waarden zijn die door een ieder gedeeld moeten worden om niet tot desintegratie over te gaan. 

 Een van de meest belangrijke gemeenschappen van onze samenleving is het gezin. In gezinsverband krijg je liefde en vertrouwen, zodat je je identiteit kan vormen en daarmee ook je bijdrage kan leveren aan andere gemeenschappen.

In een gemeenschap leer je om niet te polariseren tot het breekpunt. Dat willen we ook hier graag zo houden. Aan de andere kant wil dit niet zeggen dat we voor relativisme zijn. Stevige discussies kunnen een gemeenschap hebben, als er over de basiswaarden en –regels overeenstemming bestaat.

 Verbond (2)

Tijdens de installatierede sprak Aart Clements me al aan op het gebruik van het woord verbond. We kunnen het niet laten om een belangrijke denker binnen de ChristenUnie, professor Roel Kuiper erbij te betrekken. Ook hij gebruikt de term verbond in zijn boek Moreel kapitaal – de verbindingskracht van de samenleving.

In zijn analyse van waar onze samenleving te kort schiet aan moraal, stelt Roel Kuiper het nu overheersende contractsdenken, dat alle relaties als contractmatig beschouwt, tegenover de verbondsmatige relatie.

Kenmerk van het contract is onder meer dat het een zekere verwijdering te weeg brengt ten opzichte van de morele orde. Het contract wordt gesloten omdat er geen vertrouwen genoeg is in een dragende morele orde. Het contract is voorts per definitie van tijdelijke aard. Daartegenover schept het verbond een inclusieve situatie, waarin mensen naar elkaar omzien en elkaar steunen. Een verbond heeft duurzaamheid op het oog.

 In eigen woorden vatten we dit op dat een vitale samenleving niet rulebased (regels) maar principlebased (principes, morele uitgangspunten) moet zijn. Dan kunnen we ook als bestuur en samenleving ruimte geven aan vertrouwen.

 Als we dus staan voor vitaliteit dan is daar de koppeling met vertrouwen in elkaar en duurzaamheid. Juist voor een overheid belangrijke items, juist in onze samenleving waarin maatschappelijke cohesie onder druk staat door polarisatie en een economische crisis.

 Tot zover een reactie op de uitdaging van de burgemeester om met elkaar een debat te hebben over vitaliteit van het samenleven. Een debat moet ook ergens toe leiden. Daarom wil ik nu de stap maken naar het beleid voor de komende periode en de daaraan gekoppelde begroting.

De consequenties voor het beleid

Wat zijn dan de consequenties van zo’n zienswijze voor deze begroting als we het beleid bekijken:

• Het gezin als plek waar je je als jongere kan ontplooien. Een mooie zin, maar de werkelijkheid is vaak veel weerbarstiger en soms problematisch. Het CJG is een belangrijk middel om de ouders/verzorgers te ondersteunen of andere hulp en zorg aan te bieden. Compliment aan de wethouder dat hij doorgezet heeft op de opening van een CJG en dat daarin ook rekening gehouden wordt met de geloofsidentiteit van ouders en jongeren. Graag deze inzet vasthouden zodat het CJG meer is dan een locatie en waarbij professionals elkaar vinden met een functionerend lokaal index maar een principe om elkaar die hulp en ondersteuning te geven die nodig is.
•  Het investeren in energiebesparende of energieleverende producten. Op verschillende manieren zal de overheid de bewustwording moeten versterken dat er een noodzaak is om minder energie te verbruiken. Waar we relatief snel mee zouden kunnen starten is het verminderen van energie, maar ook lichtvervuiling door in de nachtelijke uren geen verlichting te hebben voor reclame-uitingen zoals bij de reclamezuil langs de A15.
•  Cultuureducatie is een relatief nieuwe loot aan de stam binnen het onderwijs. In de landelijke ervaringen blijkt dat tijdgebrek in het onderwijs en de moeite om de verbinding de maken tussen onderwijs en cultuur. Als de overheid naast structuren als onderwijs, kerk en verenigingen van mening zijn dat we in verbinding moeten staan om te komen tot een vitale samenleving, dan zouden we als overheid ook moeten investeren om deze verbindingen herkenbaar te maken.
•  Het vertrouwen in elkaar dat we hetzelfde willen, zal door een actieve opstelling van de gemeente ondersteund moeten worden.

 Op het laatste moment krijgen we een uitgebreide raadsinformatiebrief over een brede welzijnsinstelling terwijl de berichten in de kranten een heel ander geluid laten horen omdat er volgens de organisatie geen reden voor deze stap is. Naar onze mening moet er een knoop doorgehakt worden. Wij constateren dat  de organisaties er niet uit komen. Ons idee is dat de ROWA onderdeel wordt van de gemeentelijke diensten. BSR en SWOA kunnen dan op een andere wijze zoeken naar continuïteit op langere termijn.

 Een algemene opmerking over al die overige onderwerpen die de gemeente raken. Veel dagelijks beleid en uitvoering daarvan kan onze instemming hebben. Veel werk wordt op positieve wijze door de medewerkers gedaan. In het algemeen zullen we goede plannen voor de samenleving, van wie dan ook, kunnen steunen.

 De consequenties voor de begroting

Wat betekent de eerder geschetste kapstok ‘gemeenschap’ en ‘verbond’ voor het door het college voorgelegde programmabegroting.

 Deze programmabegroting zit in een soort klem. Hoewel het een ‘technisch sluitende’ (tussen haakjes omdat er een bijdrage vanuit de reserve nodig is) begroting is, is er een meer dan reële dreiging dat er voor 2011 en verder nog veel bezuinigd moet gaan worden.

 De ChristenUnie heeft geen behoefte om de begroting helemaal op z’n kop te zetten en meer bezuinigingen in 2010 door te voeren dan nodig om een sluitende begroting te verkrijgen. Zonder zorgeloos te zijn, hebben we toch vertrouwen dat we in de toekomst tot oplossingen kunnen komen als het moet. We vragen aan het college wel om met ons de discussie aan te gaan over de opdracht tot de onderzoeken waarvoor we ook een bedrag vaststellen. In de commissie wilde de portefeuillehouder geen enkel bedrag noemen. Wij dagen het college uit te komen met voorstellen waar echt uit te kiezen valt. Al zou er maar een deel van de bezuinigingsgeruchten waar zijn, dan toch komt er een forse opgave op ons af. Om eerlijke politieke afwegingen te kunnen maken moet er daarom rond de collegevorming in 2010 al voldoende bekend zijn.

 Verzoek: Kan het college toezeggen met een pakket te komen waaruit politiek te kiezen valt?

 Dat wil niet zeggen dat we toch niet enkele punten aangepast willen hebben voor 2010.

Dit heeft te maken met de oriëntatie van Alblasserdam in de Drechtsteden en de wijze waarop de lagere algemene uitkering ten laste van inwoners wordt gebracht.

 Wat betreft de Drechtsteden willen we allereerst het volgende opmerken. In de verkiezingsprogramma’s zal de identiteit van Alblasserdam in relatie tot de Drechtsteden en de Alblasserwaard een prominente plek hebben. Nu en na de verkiezingen zullen raadsleden als raadslid van Alblasserdam en als Drechtraadlid moet denken/doen. Ook al heb je zelf geen zitting in de Drechtraad, je hebt een multi-focale bril. Er is geen vrijblijvende samenwerking in Drechtsteden.

 Dit betekent voor ons dat al in 2010 resultaten van de doorlichting bij GR Drechtsteden en GR Zuid-Holland Zuid behaald en bepaald moeten worden. Niet alleen op het gebied van bedrijfsvoering. Er moeten ook stappen gezet worden om gestapelde beleids- en bestuursactiviteiten eruit te halen. Dat betekent dat ook de gemeente  een doorlichting zal moeten krijgen. Het risico dat er achter de tekentafel efficiency-voordelen worden voorgerekend die feitelijk niet te realiseren waren - wat praktijk is gebleken - , moet daarbij nadrukkelijk vermeden worden.

Kortom het gemeentelijk onderzoek om te komen tot bezuinigingsvoorstellen zal fundamentele keuzes moeten opleveren. Juist een periode na de verkiezingen geeft de gelegenheid om keuzes te maken.

 Naast het voorkomen of juist doorbreken van een stapeling, is het belangrijk om op regionaal niveau een aanpak te realiseren waardoor werkgelegenheid en scholing voor de regio bevorderd worden in economische zwakke en meer sterke tijden.

Alblasserdam heeft dan als dorp de uitstraling van de Drechtsteden en is tevens de verbinding naar de Alblasserwaard daarmee aantrekkelijk voor de Waard. Bijvoorbeeld door een aantrekkelijk winkelaanbod. Het is goed dat de bgm hier al een eerste initiatief met de winkeliersverenigingen heeft opgepakt.

 Vraag aan college: Welke inspanning mogen we van uw college verwachten rond deze vragen in de regio? Wij verwachten een actieve houding waaruit de noodzaak om tot veranderingen en besparingen spreekt. En kunnen we van u verwachten dat uw insteek erop gericht is ook rond deze vragen in maart 2010 een visie te hebben?

 Wat betreft de lasten voor de inwoners van Alblasserdam. De inwoners en bedrijven hebben net als de gemeente last van de financieel-economische ontwikkelingen. Het is echt niet zo dat mensen met een eigen huis het allemaal wel zo makkelijk kunnen betalen. Wij vinden het dan ook onbegrijpelijk, ook na de signalen rond de Perspectiefnota door ons afgegeven dat u, we zeggen haast, wáágt om met een verhoging van 5% te komen. In een jaar dat mensen in de deeltijd WW zitten of als ZZP’er of bedrijf de inkomsten dalen en de winkeliers teruglopende omzet zien. Eigenlijk vinden we dat er geen stijging mag zijn. Maar u zult dan de voor raadsleden onmogelijke opdracht neerleggen om dan zelf voor dekking te zorgen. Daarom presenteren we (met) een amendement waarin we voorstellen de OZB met 3% te verlagen tot 2%, de voor ons maximale redelijke stijging.  Dat zullen we zo dadelijk overhandigen.

 Verzoek aan raad: in te stemmen met het amendement

 Hoewel de behandeling van Landvast voor later staat gepland wil ik toch een enkele opmerking maken. Helaas hebben we moeten vernemen dat er een misser is gemaakt. Ons gaat het er niet om de zwarte piet uit te delen. Wel vinden we het opvallend dat het ten laste van een reserve wordt gebracht en dat is volgens de ChristenUnie nog te veel langs het oude denken. Dit moet binnen het gemeentelijk onderzoek voor bezuinigingen gevonden worden, waarin ook het gesprek met Landvast over de mate van subsidiëring op langere termijn thuishoort.

 Afrondend

De ChristenUnie wil  het college en het ambtelijk apparaat een compliment maken voor de vorm van deze programmabegroting. Het is een goede stap om van 10 naar 3 programma over te stappen. Graag ontvangen we wel van het college een voorstel om verder met elkaar na te denken over de vorm en de wijze waarop we de trits doelen  – activiteiten – resultaten kunnen volgen en beïnvloeden.

 Vraag aan college: kunt u ons eind dit jaar een voorstel doen?

 MdV

Het komende jaar is een verkiezingsjaar, terwijl we in economisch zwaar weer zitten. Het vraagt veel van het bestuur om hier een goede koers op te houden. Onze oproep is dat we oog houden voor onze gemeenschap en dat we ons elkaar verbonden weten.

 Tenslotte wensen en bidden we het college en het ambtelijk apparaat Gods wijsheid toe.

 Fractie ChristenUnie Alblasserdam

November 2009